Aπολαμβάνοντας διαδικτυακή λογοτεχνία με αφιέρωμα σ΄έναν σημαντικό λογοτέχνη που μας πρόσφερε απλόχερα μια εξαιρετική γραφή κι ένα μυθιστόρημα που θα αγγίξει τις καρδιές σας …
Καλή ανάγνωση στο βιβλίο του εξαιρετικού Άγγελου Μπατουδάκη , που κάθε Κυριακή σας κρατάει την καλύτερη συντροφιά και σας ταξιδεύει σε εποχές , εικόνες και ιστορίες με δυνατή πλοκή …

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Ο ανθρωποθεός

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η τρίτη ημέρα της συνέντευξης

1. Το νησί των κανιβάλων -ο καπιταλισμός είναι αγάπη -Άνταμ Σμιθ και Μαρξ

Η συνέντευξη συνεχίστηκε και για τρίτη μέρα. Υποτίθεται ότι θα έπρεπε να τελειώσει την πρώτη μέρα. Να κρατήσει μόνο λίγες ώρες. Έμειναν πάλι στη σουίτα. Ο συγγραφέας διηγήθηκε στο Βασίλη την ιστορία της εξορίας του.

Το 1935, το Κόμμα έστειλε σε μια επαρχία μια διαταγή, να συλληφθούν τριάντα χιλιάδες κουλάκοι. Θα τους έστελναν στο Βόρειο Κύκλο να φτιάξουν αγροκτήματα. Δεν υπήρχαν όμως πια κουλάκοι. Όλοι οι χωρικοί ήταν το ίδιο φτωχοί. Η διοίκηση της επαρχίας βρήκε μια λύση: Οι κουλάκοι δεν είχαν πάρει ποτέ τους διαβατήρια, θα συλλάμβαναν όποιον δεν είχε. Η αστυνομία το ερμήνευσε αλλιώς. Συλλάμβανε ακόμα και αυτούς που το είχαν ξεχάσει στο σπίτι του. Οι συλλήψεις όμως παρέμεναν λίγες. Οι εντολές άλλαξαν. Συνελάμβαναν όποιον δεν προλάβαινε να το βγάλει, ακόμα και αν ήταν μια μητέρα που κρατούσε το παιδί της. Στη συνέχεια απλοποίησαν τη διαδικασία περισσότερο. Όταν οι πολίτες έδειχναν τα διαβατήρια τους, οι αστυνομικοί παρίσταναν ότι δεν τα έβλεπαν.

Τα τρένα έφευγαν. Δεν είχε δημιουργηθεί όμως καμία υποδομή στο μέρος που έφταναν. Ήταν ένα λάθος στον προγραμματισμό. Οι εκτοπισμένοι στοιβάζονταν σε ένα νησί. Έσκαβαν τρύπες και χώνονταν μέσα. Οι φρουροί επικοινωνούσαν με το νησί με πορθμεία. Δεν μαγείρευαν τα τρόφιμα, τα πετούσαν στους εκτοπισμένους όπως τα έπαιρναν. Εκείνοι μάλωναν μεταξύ τους ποιός θα τα πάρει. Έφταναν συνέχεια νέα τρένα. Οι μερίδες μίκραιναν. Οι φρουροί διαπίστωσαν ίχνη κανιβαλισμού.

Οι κανίβαλοι σχημάτιζαν ομάδες. Επιτίθεντο στους μοναχικούς. Τους δολοφονούσαν και έτρωγαν τα πόδια και τα χέρια τους. Μερικές φορές έκοβαν και τα μέλη των ζωντανών. Οι φρουροί προσπάθησαν να επιβάλουν την τάξη. Οι κανίβαλοι όμως κρύβονταν.

Η ιστορία έφτασε στη λέση. Οι συγγραφείς δεν αυτοαποκαλούνταν πια «προλετάριοι», είχαν γίνει «σοβιετικοί». Η παλιά τους ένωση είχε καταργηθεί. Είχαν γραφτεί όμως όλοι μαζικά στη μία και μόνη νέα ένωση. Η παλιά τους λέσχη παρέμεινε ανοικτή. Η ορχήστρα και τα γκαρσόνια παρέμειναν. Η ιστορία τους συντάραξε. Ανατρεπόταν η αλήθεια τους: Ότι το Κόμμα οργάνωνε τα πάντα με το λόγο του.

«Τα αγροκτήματα στον Παγωμένο Κύκλο απέτυχαν», είπαν κάποιοι. «Τα υπόλοιπα όμως πέτυχαν. Το νησί των κανιβάλων ήταν μια μικρή αποτυχία». Κακή δικαιολογία. Τέτοια τραγωδία δεν είχε συμβεί ούτε στις καπιταλιστικές χώρες. Παρά το γεγονός ότι είχαν λιγότερη «οργανωτική δύναμη του Λόγου. Παρά το γεγονός ότι είχαν αφεθεί στην καπιταλιστική ανοργανωσιά.

Ο Πεντρένσκι τους περιέγραψε τη Νέα Οικονομική Πολιτική. Τον άκουσαν με δυσφορία, ήταν μια περίοδος που μισούσαν. Τους περιέγραψε τη σύντομη άνοιξη της ρωσικής οικονομίας. «Τότε όλα πετύχαιναν από μόνα τους», τους είπε. «Και η επιτυχία ήταν μεγάλη!. Την παραγωγικότητα την φέρνει η αγάπη, η αγάπη για αυτό που κάνεις, η αγάπη ανάμεσα σε σένα και τους συνεργάτες σου, η αγάπη για αυτό που δημιουργείται, ακόμα και η αγάπη για το κέρδος».

Η αγάπη έκανε τα πάντα να προσαρμόζονται μεταξύ τους. Δημιουργούσε τη φροντίδα, την ευθύνη, τη φιλοτιμία, την επιτυχή συνεννόηση. Οδηγούσε στην θυσία της κάθε στιγμής. Οι σπόροι πεθαίνοντας γίνονταν στάχυα. Η αγάπη έμπαινε στο σώμα του κόσμου. Γινόταν κοινωνικοί αυτοματισμοί. Δημιουργούσε συνδέσεις, θεσμούς, καταστάσεις, μεταμορφωνόταν στο περίφημο «αόρατο χέρι» του Άνταμ Σμιθ.

«Κοιτάξτε το σαμοβάρι της λέσχης», τους είπε. Τα πόδια του ήταν ανισοϋψή. Παλάντζαρε. «Κανένας στην αλυσίδα παραγωγής δεν έδειξε ευθύνη». Είχε δίκιο, όλοι περιορίζονταν σε μια τυπική διεκπεραίωση καθηκόντων. Φρόντιζαν μόνο για ένα πράγμα, να μη μπορούν οι άλλοι να τους κατηγορήσυν.

«Σε κανένα μαγαζί στις καπιταλιστικές χώρες δεν θα πουλούσαν ένα τέτοιο σαμοβάρι», τους είπε. «Και κανείς δεν θα το αγόραζε. Θα αγόραζε κάποιο άλλο σε ένα άλλο μαγαζί. Το σαμοβάρι μας το έφτιαξε η λειψή αγάπη μας. Ήταν μικρότερη από εκείνη των καπιταλιστικών χωρών. Αντικαταστήσαμε την αγάπη με τις θυσίες. Αυτές όμως δεν βοηθούν. Δεν βοήθησαν ποτέ κανένα. Ούτε τους Αζτέκους, ούτε τους Ίνκας, ούτε τους Φοίνικες, ούτε τους Καρχηδόνιους. Όσο θα μεγαλώνουν οι θυσίες, θα μεγαλώνει μαζί τους το λάθος, η εξουσία των ευνοημένων. Καθώς θα μεγαλώνει το λάθος, θα απαιτεί συνέχεια περισσότερες θυσίες».

Κάποιος του έδειξε το Πως Δενόταν το Ατσάλι. Είχε μόλις κυκλοφορήσει. Ο συγγραφέας του είχε πάρει παράσημο. «Γράφω ένα παρόμοιο, βλαμένε». Ο Πεντρένσκι πήγε στο κέντρο της αίθουσας. «Σύντροφοι!», φώναξε. «Το σοβιετικό ατσάλι έδεσε με θυσίες. Αλλά πιστέψτε με! Τα κανόνια για κάποια από τα τανκς μας τα φτιάχνουν οι γερμανοί».

Απλώθηκε ένα σούσουρο σε όλη την αίθουσα. Ήταν ένα μυστικό. Ο Πεντρένσκι το ήξερε από τα κουτσομπολιά στις εφημερίδες. Τα ναζιστικά εργοστάσια έφτιαχναν καλύτερα κανόνια από τα σοβιετικά. Είχαν πάρει την παραγγελία για τα καλύτερα σοβιετικά τανκς. «Οι γερμανοί δένουν καλύτερα το ατσάλι!», τους είπε. «Και δεν έκαναν τις δικές μας θυσίες». Ακούστηκαν φωνές και βρισιές.

Ύψωσε τη φωνή του: «Ο Νομπέλ ανατινάχτηκε τρεις φορές! Έκανε πειράματα για να επιτύχει την ελεγχόμενη έκρηξη της νιτρογλυκερίνης. Σκοτώθηκε ένα μέλος της οικογενείας του. Τραυματίστηκαν άλλα τρία. Ποιος υψηλόβαθμος κομματικός έκανε ποτέ κάποιο πείραμα; Ποιός έκανε μια καινοτομία; Ή δεν ξέρετε τι γίνεται με τα τρακτέρ;».

Kόστιζαν ένα σωρό: Ορυχεία, σίδερα, βάσεις παραγωγής, συνεργεία, εργάτες, διευθυντές, ελεγκτές. Όταν τελείωναν, στέλνονταν σε λάθος μέρος. Ή δεν δούλευαν καθόλου επειδή έλειπε κάποιο ανταλλακτικό. Στις δυτικές χώρες όλα αυτά συνέβαιναν σε μικρότερο βαθμό. Χάρη στην υλική αγάπη της ελεύθερης οικονομίας. Χάρη στην αυτοοργάνωση που δημιουργούσε.

Κρέμονταν όλοι από τα χείλη του. Ο Πεντρένσκι κολακεύτηκε. Η φωνή του έγινε μελοδραματική: «Ο καπιταλισμός έχει ένα κρυφό σοσιαλισμό, σύντροφοι. Ξεκίνησε από τις μικρές πόλεις και τα χωριά του ευρωπαϊκού βορρά. Εκεί το άτομο ήταν υποταγμένο στην κοινότητα. Το άτομο έκανε τα πάντα για να κερδίσει την εκτίμηση και το θαυμασμό των άλλων. Γινόταν καλός πολεμιστής, καλός τεχνίτης, καλός καραβοκύρης. Γινόταν πλούσιο για να το θαυμάζουν. Ο εγωισμός το οδηγούσε να γίνει ο ήρωας της κοινότητας».

Περιέγραψε τα λεπτομερή αρχεία που τηρούσαν οι μικρές γερμανικές και αγγλικές πόλεις. «Ήταν σαν τα αρχεία του κράτους μας». Περιέγραψε τον υποχρεωτικό εκκλησιασμό τις Κυριακές. Η κοινότητα έβαζε πρόστιμα σε όσους δεν πήγαιναν στις εκκλησίες. «Αντίθετα, ο δικός μας σοσιαλισμός έχει εγωιστικές βάσεις», τους είπε. «Η ζωή μας δεν έχει σκοπό την κοινή ευημερία. Ο σοσιαλισμός μας έχει έναν κρυφό καπιταλισμό».

Αναφέρθηκε στο Κεφάλαιο: Ο Μαρξ δεν διαφωνούσε με τον Άνταμ Σμιθ. Πίστευε και εκείνος στα «θετικά συναισθήματα». Αυτά όμως προσάρμοζαν τις συμπεριφορές μόνο σε μία αγορά. Ο καπιταλισμός, καθώς διευρυνόταν, δημιουργούσε συνέχεια νέες παράλληλες αγορές. Δεν υπήρχε τίποτα για να τις ρυθμίσει μεταξύ τους. Σε βάθος χρόνου όλα οδηγούνταν σε μια απορρύθμιση.

2. Η επιτροπή, οι στατιστικές, οι εξόριστες, επίσημο μέλος

Ο Πεντρένσκι βρέθηκε μπροστά σε μια επιτροπή. Φοβήθηκε, κάθισε τρεις φορές σε λάθος θέση. Του ζήτησαν να εξηγήσει τη φράση του «ο καπιταλισμός είναι αγάπη».

«Είναι μια αγάπη κατώτερη των περιστάσεων», τους απάντησε. «Μια αγάπη ολοένα περισσότερο λειψή. Ο πολλαπλασιαμός των αγορών απαιτεί μια ολοένα μεγαλύτερη».

Τον βομβάρδιζαν με ερωτήσεις. Εκείνος επαναλάμβανε μαρξιστικά τσιτάτα: «Ο πλούτος είναι αποτέλεσμα της ποιότητας των παραγωγικών σχέσεων», «μια κοινωνία είναι τόσο παραγωγική, όσο είναι σοσιαλιστική», «αν μια κοινωνία δεν είναι παραγωγική, αυτό σημαίνει ότι δεν είναι σοσιαλιστική».

«Δηλαδή η κοινωνία μας δεν είναι σοσιαλιστική;», τον ρώτησε κάποιος.

«Είναι», απάντησε ο Πεντρένσκι. «Αλλά αν ήταν περισσότερο σοσιαλιστική θα ήταν και περισσότερο παραγωγική».

«Η κοινωνία μας δεν είναι παραγωγική;», τον ρώτησε κάποιος άλλος.

«Είναι», απάντησε ξανά ο Πεντρένσκι. «Αλλά αν ήταν περισσότερο παραγωγική, αυτό θα σήμαινε ότι είναι περισσότερο σοσιαλιστική».

Τον συμπάθησαν. Ήταν ο μόνος που είχε ψιλοδιαβάσει το Κεφάλαιο. «Δεν το έχει διαβάσει κανένας μας, σύντροφε», του εκμυστηρεύτηκαν.

«Το βρίσκω λογικό», τους απάντησε. «Είσαστε λενινιστές».

Εξορίστηκε για τρία χρόνια σε κάποιο χωριό. Θα εργαζόταν σε ένα συνεταιρισμό. Θα είχε και δικό του δωμάτιο. Το χωριό ήταν προορισμός εξορίστων. Ελάχιστοι όμως είχαν την τύχη του. Οι αρχές δεν τους έβρισκαν ούτε δουλειά, ούτε κατάλυμα. Έβγαιναν από το τρένο σέρνοντας ένα μπόγο. Οι χωρικοί τους απογύμωναν. Τους πουλούσαν τα πάντα πανάκριβα. Πολλές εξόριστες αναγκάζονταν να κάνουν υποχωρήσεις. Κανένας σοβιετικός ήρωας, σεμνός με αίσθημα αλληλεγγύης, δεν τις υπερασπίστηκε. Οι ήρωες ήταν απασχολημένοι, έδεναν το ατσάλι.

Οι εξόριστοι τρύπωναν στο δάσος. Κατοικούσαν σε ερειπωμένες καλύβες. Έτρωγαν χόρτες και ρίζες. Μετά από λίγους μήνες πέθαιναν. Οι νεκροί αυτού του είδους ήταν αμέτρητοι. Αλλά πέθαιναν μακριά ο ένας από τον άλλον. Τους σκέπαζαν οι θάμνοι και τα λουλούδια. Τους ανακάλυψαν οι στατιστικές. Το 1911 ο πληθυσμός της ρωσικής αυτοκρατορίας ήταν εκατόν εξήντα επτά εκατομμύρια. Μέχρι το 1940, αυξήθηκε δέκα τοις εκατό, όσο και ο πληθυσμός της Ινδίας. Ή δεν αυξήθηκε καθόλου. Αντίθετα ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε σαράντα τοις εκατό.

Η μικρή αύξηση δεν μπορεί να εξηγηθεί με την υπογεννητικότητα. Υπάρχει μόνο μια εξήγηση: Οι ρώσοι πολίτες ήταν για το Κόμμα ότι οι ινδοί για τους άγγλους.

Ο Πεντρένσκι έδειξε τη φωτογραφία ενός έφιππου αστυνομικού. «Βοηθούσε τρεις εξόριστες που ζούσαν στο δάσος. Τους έστελνε τρόφιμα με τη σύζυγό του». Ήταν ο μόνος στην περιοχή με πολεμικό όπλο. Τα πηγαινέλα της συζύγου του προκάλεσαν την περιέργεια. «Κάποιοι κομματικοί μου ανέθεσαν να την παρακολούθησω». Την πρώτη μέρα την έχασε από τα μάτια του. Την δεύτερη, ξεπρόβαλε πίσω του ο αστυνομικός. Ήταν πάνω στο άλογό του, τον σημάδεψε με το όπλο του. Τον διέταξε να προχωρήσει μπροστά. Έφτασαν σε ένα ξέφωτο. Ο αστυνομικός του έδωσε ένα φτυάρι. Του είπε να σκάψει ένα λάκκο.

«Είχε κάθε λόγο να με σκοτώσει, Βασίλη. Αυτός και η σύζυγός του είχαν προσβάλει τη σοβιετική εξουσία». Κινδύνευαν να κατηγορηθούν, να χάσουν τις δουλειές τους, να τους στείλουν εξορία. Τελικά ο Πεντρένσκι και ο αστυνομικός έγιναν φίλοι. «Έκλεβα πατάτες και του τις έδινα. Εκείνος τις έστελνε με τη σύζυγό του στις εξόριστες. Όλοι κλέβαμε στο συνεταιρισμό».

Ο Πεντρένσκι γύρισε στη Μόσχα το 1938, όταν τέλειωσε ο Μεγάλος Τρόμος, Οι διώξεις αφορούσαν κυρίως τους κομματικούς στη γραφειοκρατία, στο στρατό, στην αστυνομία και στη διανόηση. Αλλά επεκτάθηκαν στους αγρότες και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Οι κατηγορίες που τους απηύθυναν ήταν «αντισοβιετική επιθετικότητα» και «στασιαστική συμπεριφορά». Αυτοί που συλλαμβάνονταν καταδικάζονταν από τριμελείς επιτροπές χωρίς δίκη. Οι περισσότεροι δολοφονούνταν με όλους τους δυνατούς τρόπους. Χρησιμοποιούνταν ακόμα και φορτηγά που είχαν μετατραπεί σε θάλαμους αερίων. «Εικάζεται ότι εκτελέστηκαν εξακόσιες χιλιάδες». Κάποιοι πήγαιναν σε στρατόπεδα ή τόπους εξορίας. Πέθαιναν εκεί. Ανάμεσα στα θύματα ήταν οι ίδιοι οι αρχηγοί των εκκαθαρίσεων.

Η χώρα βυθίστηκε στο χάος. Απλώθηκαν η φτώχεια και η πείνα. Το Κόμμα έχασε το ένα τρίτο των μελών του, τους πλέον υψηλόβαθμους. Χρειαζόταν επειγόντως νέα μέλη για να στελεχώσει τις επιτροπές, τις οργανώσεις, τις υπηρεσίες και τα ένοπλα σώματα. Άνοιξαν οι λίστες. Ο Πεντρένσκι χρησιμοποίησε τις γνωριμίες του. Έγινε κανονικό μελος.

3. Ο ζωτικός χώρος, το γέλιο του Εδουάρδου, το γέλιο των αμερικάνων

Μια επόμενη φωτογραφία: Ο συγγραφέας με στρατιωτική στολή. Ήταν κομισσάριος στον β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Το 1940 καταργήθηκαν για ένα έτος. Το 1941 ο Χίτλερ επιτέθηκε στη Σοβιετική Ένωση. Επανήλθαν. Ο Πεντρένσκι δήλωσε εθελοντής. Είχε μια περίεργη άποψη για τα γεγονότα της περιόδου.

Το 1920 η Γερμανία γονάτισε. Η Γαλλία της πήρε τα σημαντικότερα μεταλλεία, οι Σύμμαχοι την υποχρέωσαν να πληρώσει τεράστιες αποζημιώσεις, οι εξωτερικές αγορές της χάθηκαν, η αγοραστική δύναμη στο εσωτερικό της ήταν ανύπαρκτη. Το 1928 αυτοκτόνησαν δύο γερμανοί μεγιστάνες. Η γερμανική ελίτ προχώρησε σε ένα γάμο συμφέροντος. Παντρεύτηκε τον Χίτλερ. Ήθελε να συμπεθεριάσει με τους μικροαστούς.

Η τελετή ήταν αντάξια της Μισαλοδοξίας και του Μπεν Χουρ. Έγινε στο Βερολίνο, στο δάσος του Γκρούνβαλντ. Ξεκίνησε με μια πομπή από άνδρες και γυναίκες. Φορούσαν λευκούς χιτώνες και στεφάνια. Στα χέρια τους κρατούσαν πράσινα κλαδιά, παρίσταναν τους δρυίδες. Τους ακολουθούσαν δυο υποβασταζόμενοι θρόνοι. Στον ένα καθόταν ο πρόεδρος της γερμανικής δημοκρατίας, ο Χίντενμπουργκ, ντυμένος σαν το θεό Βοτάν και κρατώντας δόρυ. Στον άλλο καθόταν ο στρατάρχης Λούντεντορφ, ντυμένος σαν το θεό Θωρ. Πίσω τους συνωστίζονταν όλα τα πεδία της γερμανικής κουλτούρας: Διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί, χημικοί, μαθηματικοί, βιολόγοι, φυσικοί και φιλόσοφοι. Οι συγκεντρωμένοι τραγουδησαν και κραύγασαν προσευχές και τελετές, παρμένες από το βαρβαρικό παρελθόν της Γερμανίας. Ύστερα παρουσιάστηκε η νύφη. Ήταν ο Χίτλερ. Έβγαλε ένα λόγο.

Ξεκίνησε η επανάσταση των ναζί. Είχε το ίδιο αίτημα με την επανάσταση των μπολσεβίκων: Τον ολοκληρωτισμό για χάρη της συλλογικής ολοκληρωτικής ευτυχίας. Η κοινωνία έπρεπε να υποταχθεί στη γραφειοκρατία και τους ένοπλους. Οι γερμανοί θα κυρίευαν την Ευρώπη. Θα την μετέτρεπαν σε αγορά των βιομηχανικών τους προϊόντων και σε φρούριο. Η Ευρώπη ήταν ο ζωτικός τους χώρος.

Το επόμενο έτος, το 1929, η κρίση προχώρησε στους αγγλοσάξονες. Στις Πολιτείες, η αγοραστική δύναμη κατέρρευσε. Οι γιάνκηδες ένιωσαν την ανάγκη για ζωτικό χώρο. Η στερλίνα και τα αγγλικά μονοπώλια τους έπνιγαν. Ήταν καιρός να διαλυθεί η βρετανική αυτοκρατορία. Ετοίμασαν σχέδια για εισβολή στον Καναδά. Η επόμενη αυτοκρατορία που ένοιωσε τη «συρρίκωνση των αγορών», ήταν η Ιαπωνία. Μετά το 1929, οι Πολιτείες, ο μεγαλύτερος πελάτης της, έκοψε τις παραγγελίες. Τα εργοστάσιά της έκλεισαν. Η Κίνα έγινε ο ζωτικός της χώρος. Ήθελε τις πρώτες ύλες της, το πετρέλαιό της και τα αγροτικά της προϊόντα. Το 1936, οι γερμανοί διαπίστωσαν ότι σε λίγα χρόνια θα χρεωκοπούσαν. Οι ναζί είχαν φέρει την τάξη αλλά κόστιζαν πανάκριβα. Έπρεπε να ξεκινήσουν αμέσως την ένωση της Ευρώπης. Το 1937, η Ιαπωνία επιτέθηκε στην Κίνα.

Οι αγγλοσάξονες ενώθηκαν ξανά. Τα σχέδια εισβολής στον Καναδά καταχωνιάστηκαν. Ήρθαν νέα σχέδια. Άπλωσαν τους χάρτες. Τα εκατομμύρια της Βέρμαχτ θα τα νικούσαν τα εκατομμύρια των ρώσων. Εκείνοι θα έβαζαν τα χρήματα και τα εργοστάσια. Θα σάρωναν την Γερμανία με βομβαρδισμούς. Θα πολεμούσαν μαζί τους ιάπωνες στην Άπω Ανατολή.

«Οι δύο σύμμαχοι έχασαν κάπου είκοσι πέντε χιλιάδες βομβαρδιστικά στον β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Οι νεκροί και οι αιχμάλωτοι αεροπόροι, αμερικάνοι και άγγλοι, ήταν εκατό χιλιάδες. Ο κόσμος αγνοεί αυτά τα νούμερα».

Οι βομβαρδισμοί κατέστρεψαν την βιομηχανία του Φρούριου Ευρώπη. Κατέστρεψαν τους σιδηρόδρομους, τα λιμάνια, τα φράγματα. Μετέτρεψαν τις πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης σε ερείπια. Έκαναν τον πληθυσμό φαντάσματα. Κατέστρεφαν τα όπλα την ώρα της παραγωγής τους. Άλλαξαν τον προσανατολισμό της γερμανικής βιομηχανίας. Αντί για τανκς έφτιαχνε αντιαεροπορικά, πύργους αεράμυνας και καταφύγια.

Η Γερμανία προσπάθησε να σταματήσει τους αγγλοσάξονες στον Ατλαντικό. Έχασε χίλια υποβρύχια. Κάθε υποβρύχιο άξιζε εκατό τανκς. Έχασε στα νερά, όσα έχασε στο ανατολικό μέτωπο.

Το 1938, η Γερμανία κατάπιε την Αυστρία. Το 1939 κατάπιε την Τσεχοσλοβακία. Το ίδιο έτος συμμάχησε με τη Ρωσία. Μοιράστηκαν την Πολωνία. Η Ρωσία με την άδεια των Γερμανών εισέβαλε στην Φινλανδία. Το 1940 οι γερμανοί επιτέθηκαν στην Γαλλία. Οι μισοί γάλλοι στρατιώτες ήταν κομμουνιστές. Αρνήθηκαν να πολεμήσουν τον σύμμαχο του Στάλιν. Οι γάλλοι αξιωματικοί ήταν φιλογερμανοί. Αδιαφόρησαν για τις πολεμικές επιχειρήσεις. Οι γερμανοί έκαναν παρέλαση στο Παρίσι. Ο Στάλιν έστειλε συγχαρητήρια στον Χίτλερ.

Οι γερμανοί έκαναν στους άγγλους μια συμβιβαστική πρόταση: «Θα κρατήσουμε όσα πήραμε και θα σταματήσει ο πόλεμος». Οι άγγλοι αρνήθηκαν. Νίκησαν τους ιταλούς στην Αφρική. Νίκησαν την Λουφτβάφε πάνω από το Λονδίνο. Η Ελλάδα νίκησε τους ιταλούς στην Αλβανία -είχε περισσότερο στρατό και καλύτερα όπλα.

Τον Μάιο του 1941, η συμβιβαστική πρόταση των γερμανών επαναλήφθηκε. Οι άγγλοι αρνήθηκαν ξανά. Δέκα μέρες μετά, ο Χίτλερ έστειλε το Βίσμαρκ στον Ατλαντικό. Ήταν το πιο δυνατό θωρηκτό εκείνης της εποχής. Ο Χίτλερ ήλπιζε ότι θα διέκοπτε τις θαλάσσιες συγκοινωνίες ανάμεσα στις Πολιτείες και την Αγγλία. Ότι οι άγγλοι θα οδηγούνταν σε συμβιβασμό. Αλλά εκείνοι το βύθισαν.

Οι γερμανοί απελπίστηκαν. Ήξεραν ότι θα έχαναν τον πόλεμο όπως έχασαν τον προηγούμενο. Αυτή την φορά ήταν συγκριτικά πιο αδύναμοι από ότι ήταν το 1914. Αποφάσισαν να επιτεθούν στη Ρωσία. Ήταν μια κίνηση τυχοδιωκτισμού. Τους έλειπαν δεκάδες χιλιάδες φορτηγά και είκοσι χιλιάδες χιλιόμετρα σιδηρόδρομοι. Χρησιμοποίησαν στη θέση τους εκατομμύρια άλογα και όλα τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Το πεζικό της βόρειας στρατιάς έφτασε στο Λένινγκραντ περπατώντας.

Ευτυχώς, ο Ερυθρός Στρατός διαλυόταν μόνος του. Περικυκλωνόταν και παραδινόταν. Είχε χάσει τους περισσότερους και καλύτερους αξιωματικούς του στις εκκαθαρίσεις. Τον Αύγουστο του 1941, οι άγγλοι και οι σοβιετικοί εισέβαλαν στο Ιράν. Έριξαν την κυβέρνηση και έφτιαξαν μια ναυτική βάση. Φτιάχτηκαν άλλες δύο στις ακτές του Ειρηνικού και στον Βόρειο Ωκεανό. Οι Σύμμαχοι άρχισαν να ξεφορτώνουν την βοήθεια τους προς τη Ρωσία

Ο Εδουάρδος της Αγγλίας γέλασε μέσα από τον τάφο του. Κάπου το 1900 είχε κάνει μια προφητεία: «Η Γερμανία και η Ρωσία είναι πολύ δυνατές. Πρέπει να τις βάλουμε να πολεμήσουν μεταξύ τους. Να καταστρέψουν η μια την άλλη». Πολέμησαν μια φορά τους στον α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Έχασαν τις αυτοκρατορίες τους. Τώρα θα συνέβαινε ξανά.

Το φθινόπωρο του 1941, οι γερμανοί που ήταν μπροστά στη Μόσχα υποχώρησαν. Οι αμερικάνοι εξέτασαν τα φιλμ. Υποχωρούσαν με τα πόδια και ήταν χωρίς εξοπλισμό. Τα γερμανικά εργοστάσια, η γερμανική διοίκηση, είχαν φτάσει στα όριά τους. Ήταν η στιγμή να χτυπήσουν. Τους περίμενε η παγκόσμια κυριαρχία. Ο Ρούζβελτ συνάντησε τον Τσώρτσιλ σε ένα αντιτορπιλικό στον Ατλαντικό.

Ο άγγλος πρωθυπουργός ζήτησε να πολεμήσει ο αμερικάνικος στρατός. Ο Ρούζβελτ έθεσε ένα όρο: Την διάλυση της ζώνης της στερλίνας. Τα αμερικάνικα εμπορεύματα θα έπαιρναν τη θέση των βρετανικών. Το δολάριο θα καθιερωνόταν σαν διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Πρόσθεσε και κάτι ακόμα:

«Η Ινδία πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί, Γουίνστον. Να γίνει δημοκρατία».

«Μα, η Ινδία είναι το Πετράδι του Στέμματος!».

«Κοίτα, οι Ιάπωνες είναι στη Μαλαισία. Και δεν τα πάτε καθολου καλά στην Βόρειο Αφρική».

Ο Ρόμελ νικούσε συνέχεια, ενώ οι άγγλοι ήταν διπλάσιοι. Η παραγωγή των αγγλικών εργοστασίων χανόταν στην έρημο. Έφταιγε η γνωστή ανικανότητα των άγγλων αξιωματικών. Αλλά έφταιγε και λίγο ο αμερικανός πρέσβης της Ρώμης. Του έστελναν από το Κάιρο τα αγγλικά πολεμικά σχέδια και εκείνος τα έχανε. Τα εύρισκαν οι Ιταλοί.

«Μετά την Ινδία, θα γίνουν ανεξάρτητες η Παλαιστίνη, η Αραβία, η Αφρική και η Κύπρος», είπε ο Ρούσβελτ. Οι πατριώτες το έμαθαν. Χτύπησαν οι καμπάνες της λευτεριάς! Ντιν, νταν, ντον! Λεφτά! Ντιν, νταν, ντουν! Αξιώματα, δημοκρατία! «Θα γίνουμε πρωθυπουργοί και υπουργοί!». «Ο Θεός έβαλε την υπογραφήν του. Λευτεριάν στην Τσίπρον!».

Οι αμερικάνοι έστειλαν τελεσίγραφο στην Ιαπωνία: «Να εγκαταλείψετε αμέσως την Νότια Ασία!». Ο ιάπωνας πρέσβης πήγε στην Ουάσινγκτον. «Aπό εκεί παίρνουμε τα πάντα», τους είπε.

«Να πάρετε από αλλού».

«Μα εσείς μας κάνατε εμπάργκο στο πετρέλαιο και στο χάλυβα. Αυτό που μας ζητάτε είναι αδύνατο. Μας ζητάτε να αυτοκτονήσουμε».

Ακολούθησε το Περλ Χάρμπορ. Η Αμερική έγινε ένα από τα εμπόλεμα κράτη. Ήταν η ώρα του Ολοκαυτώματος. Οι ιουδαίοι ήταν οι ανεξάρτητοι πολίτες, εκείνοι που είχαν εξεγερθεί το 1918, ο εσωτερικός εχθρός και δεκάδες εκατομμύρια στόματα. Ο Γκαίμπελς στο Ημερολόγιό του έκανε υπολογισμούς: Η πείνα του α΄ παγκοσμίου πολέμου επέστρεφε. Στην Ελλάδα μάζευαν τους νεκρούς με τα καρότσια. Έπρεπε να μειωθεί ο πληθυσμός. Συγχρόνως, από τους διωγμούς των ιουδαίων κέρδιζαν όλοι. Μόλις έμπαιναν στα τρένα άρχιζε η μοιρασιά: Οι γείτονες έπαιρναν τα έπιπλα. Οι ναζί τα γραμμόφωνα και τα πράγματα αξίας. Οι ανώτεροι ναζί τις ακίνητες περιουσίες και τις επιχειρήσεις. Στη Θεσσαλονίκη, οι έλληνες άρπαξαν δέκα χιλιάδες ακίνητα και επιχειρήσεις. Οι σοβιετικοί υγροποίησαν τους «κουλάκους». Οι ναζί υγροποίησαν τους «ιουδαίους».

Οι γερμανοί προχώρησαν στην ενοποίηση των βιομηχανιών της Ευρώπης. Έφτιαξαν τις περίφημες μηχανές τους. Δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τους αντιπάλους τους στους αριθμούς, επικεντρώθηκαν στην «ποιότητα». Η ποιότητα όμως ήταν αριθμοί: Ένα Tiger στο πεδίο της μάχης άξιζε όσο είκοσι T-34. Αλλά η παραγωγή του κόστιζε όσο δεκαπέντε Τ-34. Επίσης, τα Tiger, τα Elephant τα Panther και όλα τα παρόμοια, ήταν βαριά και χαλούσαν συνέχεια. Κάποια τα ανατίναζαν οι ίδιοι οι γερμανοί, όταν υποχωρούσαν.

Το 1943 οι γερμανοί ηττήθηκαν στη Βόρεια Αφρική και στο ανατολικό μέτωπο. Η Ιταλία παραδόθηκε. Ακολούθησε η διάσκεψη της Τεχεράνης. Ο Ρούσβελτ κατηγόρησε την Η βρετανική αυτοκρατορία ότι ήταν υπεύθυνη για τη δυστυχία του κόσμου», Επαίνεσε την Σοβιετική Ένωση, λέγοντς ότι βάδιζε στο σωστό ιστορικό δρόμο. Ο Στάλιν είπε τα σχέδιά του: «Όταν κατακτήσουμε την Γερμανία, θα εκτελέσουμε εκατό χιλιάδες αξιωματούχους». Ήθελε να αποκεφαλίσει το κοτόπουλο. Ο Τσώρτσιλ εξεμάνη. Ο Ρούσβελτ δεν είπε κουβέντα.

Ο πόλεμος τελείωσε. Οι Ιάπωνες είδαν το πρόσωπο του αυτοκράτορά τους. Μέχρι τότε ήταν αμαρτία. Πληροφορήθηκαν ότι δεν ήταν θεός, ότι μιλούσε ιαπωνικά και ότι έτρωγε. Άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για μια νέα τάξη στην παγκόσμια οικονομία. Οι άγγλοι όρισαν εκπρόσωπό τους τον Μέυναρντ Κέυνς. Δέχτηκε πιέσεις από τους αμερικάνους και αρρώστησε. Πέθανε το Πάσχα του 1946, ανήμερα. «Η σύζυγός του ήταν ρωσίδα χορεύτρια, Βασίλη».

Οι Σύμμαχοι παρέμειναν στην Γερμανία, την Αυστρία και την Ιαπωνία όσο μπορούσαν περισσότερο. Στις πρώτες για να τις εμποδίσουν να ενωθούν ξανά. Στην Ιαπωνία άλλαξαν το κοινωνικό καθεστώς. Το 1950, οι Πολιτείες έφτασαν μέχρι την Κίνα.

4. Τα συστήματα και ο ιερέας

Τρεις φωτογραφίες με αντάρτες. Ο Πεντρένσκι ήταν ο σύνδεσμός τους με το στρατηγείο. Ο ξάδερφός μου έκανε μια νύξη για τον ηρωισμό τους. Ο Πεντρένσκι κάγχασε.

«Η κύρια λειτουργία κάθε συστήματος είναι η αυτοσυντήρησή του, Βασίλη. Τα μέρη του προσπαθούν να διατηρήσουν τη θέση τους, να επιβληθούν, να εξελιχθούν. Το ενενήντα τοις εκατό της ενέργειας του χάνεται στις εσωτερικές τριβές. Οι στρατιώτες είναι οι ηττημένοι των κοινωνιών τους. Εκείνοι που τους νίκησαν τους στέλνουν να πολεμήσουν».

«Δεν συναντήσατε ποτέ σας κάποιον ήρωα;» ρώτησε ο Βασίλης.

«Ποτέ και πουθενά. Ούτε στην Οχράνα, ούτε στην επανάσταση, ούτε στον πόλεμο. Όσο για τους αντάρτες, τους συμβαίνει ότι και με τους επαναστάτες. Πυροβολούν ο ένας τον άλλον. Περισσεύουν λίγες σφαίρες για τους εχθρούς».

«Και οι ιστορίες που λέγονται;»

«Είναι όλες ψεύτικες. Είναι όπως εκείνες που έγραψα στους Μικρούς Ήρωες. Αν τους τελείωνα, θα τους πουλούσαν στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας. Ίσως να στους έφερνε δώρο η νονά σου τα Χριστούγεννα».

Ο Πεντρένσκι γύρισε την πλάτη του στο Βασίλη. Άρχισε να χειρονομεί προς ένα αόρατο ακροατήριο. Έκανε μερικά βήματα. Έκανε μεταβολή. Κοίταξε προς το μέρος του ξαδέρφου μου αφηρημένος.

«Εκείνα τα χρόνια, άκουσα μια ιστορία για έναν ιερέα».

Οι Μπολσεβίκοι εκτέλεσαν ή εξόρισαν τους περισσότερους κληρικούς. Έκλεισαν τους περισσότερους ναούς. Το 1931, ο Στάλιν ανατίναξε ένα διάσημο καθεδρικό ναό στη Μόσχα, τον Χριστό Σωτήρα. Μετά τη γερμανική επίθεση η ορθόδοξη εκκλησία αποκαταστάθηκε. Αναγνωρίστηκε σαν αναγκαίος πυλώνας. Ότι και αν στήριζε, μαζί του θα στήριζε και το καθεστώς. Οι ταινίες προπαγάνδας άλλαξαν. Έδειχναν τους ρώσους στρατιώτες να κάνουν τον σταυτό τους. «Σε μια ταινία, ένας στρατιώτης μετά τον σταυρό του μαχαίρωσε τη σύζυγό του», είπε ο Πεντρένσκι χαζογελώντας.

Οι γερμανοί ήθελαν να κάψουν ένα χωριό. Πίστευαν ότι υποστήριζε τους αντάρτες. Πήγε ένας αξιωματικός να κάνει επιθεώρηση. Έφτασε στην πλατεία με ένα αμάξι. Εντόπισε μια σιταποθήκη. Χωρούσε όλους τους κατοίκους. Μετά θα της έβαζαν φωτιά με φλογοβόλα. Διέκρινε τον ιερέα. Καθόταν γεμάτος γαλήνη. Τον πλησίασε. «Ότι θα κάνεις εδώ, θα το πάθεις στο σπίτι σου», του είπε ο ιερέας.

Ο αξιωματικός κατάλαβε ότι εννοούσε το Κάρμα. Ο ινδουισμός ήταν μόδα τότε στην γερμανική ελίτ. Ο αγκυλωτός σταυρός ήταν ινδουιστικό σύμβολο. Συμβόλιζε την πρόοδο και την ευημερία. Εκείνα που θα έφερνε το Τρίτο Ράιχ. Υπήρχε ένας στο θέρετρο του Κάιζερ στην Κέρκυρα, στο Αχίλλειο, στην τοιχογραφία του θριαμβευτή Αχιλλέα. Κάποιοι άλλοι κοσμούσαν το μέγαρο του Ερρίκου Σλήμαν στην Αθήνα. Υποτίθεται ότι είχαν βρεθεί και στις ανασκαφές της Τροίας.

Το καλό και το κακό μπορούσαν να αντανακλαστούν. Να σταλούν μακριά. Ότι έκανες επέστρεφε με είκοσι διαφορετικούς τρόπους, με είκοσι διαφορετικές διαδικασίες. Επέστρεφε σε εσένα, στους δικούς σου ή στους απογόνους σου. Οι ιουδαίοι πίστευαν ότι αυτό διαρκούσε επτά γενιές. Κάποτε κάποιος έκανε ένα μεγάλο κακό. Η καρδιά του σκλήρυνε. Έδιωξε το γιό του από το σπίτι. Λίγο μετά πέθανε από καρκίνο. Ο γιός του επέστρεψε. Πέταξε τη μητέρα του από ένα παράθυρο. Το έκανε να φανεί σαν ατύχημα. Κληρονόμησε τους γονείς του. Ύστερα τρελάθηκε. Τον βρήκαν νεκρό ανάμεσα σε σακούλες μουχλιασμένο ψωμί.

Ο αξιωματικός κοίταξε ξανά τον ιερέα. Εκείνος επανέλαβε τα λόγια του: «Ότι θα κάνεις εδώ, θα το πάθεις πίσω στην πατρίδα σου. Το ίδιο θα συμβεί και στους άνδρες σου». Ο αξιωματικός μπήκε στο αμάξι του και έφυγε. Είπε μια δικαιολογία που δεν εκτέλεσε την αποστολή του. Στο μέτωπο που φύλαγαν σημειώνονταν εχθρικές κινήσεις. Ήταν επικίνδυνο να το αφήσουν για να κάψουν το χωριό.

«Εκείνος ο ιερέας άξιζε όσο εκατό αντάρτικες ομάδες, Βασίλη».

Συνεχίζεται …

Άγγελος Χ. Μπατουδάκης